Kilka uwag o tym kto, kogo i w jakim celu zbrojnie nawiedzał i dlaczego nie byli to Prusowie.

źródło: Wikimedia Commons

Konsekwentnie staramy się tępić stereotyp, że Prusowie zostali wybici jak kaczki ale też taki że to Prusowie napadali sami z siebie na sąsiadów zupełnie bez powodu. Historia jest taka jak ją piszą zwycięzcy, poza tym jakoś trzeba "usprawiedliwić" przed sobą i innymi wszelkie niegodziwości popełnione na pokonanych. Niestety wieki mijają a "dorabianie rogów i kopyt" Prusom nadal jest żywe. 😏

Jak podaje nieodżałowany prof. Grzegorz Białuński: „W niektórych opracowaniach i świadomości potocznej panuje przekonanie o zaborczości Prusów i ich niezwykłej działalności łupieskiej, tymczasem do połowy XII w. w ogóle brak w źródłach jakichkolwiek wzmianek o ich politycznej aktywności. Jak potwierdzają badania naukowe, wszyscy sąsiedzi przejawiali ekspansjonistyczne zapędy wobec nich.”

Dołóżmy do tego mały cytat z Fonnesberga-Schmidta: 

„W początkach XIII wieku rozpoczął się nowy projekt misyjny w Prusach prowadzony przez polskich cystersów z opactwa Łęków. Już dwa wieki wcześniej Wojciech (zginął W 997 r-) i Bruno z Kwerfurtu (zginął w 1009 r.) próbowali podjąć misje w Prusach. Zainteresowanie Polaków tymi misjami powróciło w końcu XII wieku. Nowa misja pruska otrzymała papieską aprobatę w 1206 roku i była prowadzona przez cysterskiego mnicha Krystiana od około 1210 roku. Wkrótce zwierzchnictwo nad wyprawa przejął arcybiskup gnieźnieński (jako prawowity władca tego typu przedsięwzięć w tym regionie), jednak w 1215 roku w czasie pobytu w Rzymie na IV Soborze Laterańskim Krystian został mianowany biskupem Prus. Krystian wraz ze sprzymierzonymi misjonarzami usiłował zwalczyć aspiracje polskich i pomorskich książąt do przejęcia kontroli nad misją oskarżał ich przy tym o posługiwanie się misją do poszerzenia własnych zdobyczy terytorialnych.”

Dodajmy do tego liczne wyprawy zbrojne pod płaszczykiem nawracania niewiernych już od czasów Bolesława Chrobrego po których to następowały wyprawy odwetowe ze strony Prusów co już kilkakrotnie tu opisywaliśmy.

Dariusz Adam Sikorski „Pogańscy Prusowie w konfrontacji z chrześcijańskim sacrum”

Prawda że wygląda to trochę inaczej niż nam się próbuje wmawiać?

Ale nie zostawimy w laurze "jedynych sprawiedliwych" cystersów, a w szczególności Chrystiana zwanego pierwszym biskupem pruskim. 😏

Zaczniemy od ich początku: Główną postacią związaną z cystersami i ruchem krucjatowym jest Bernard z Clairvaux, święty, wybitny doktor Kościoła i odnowiciel życia zakonnego. Odgrywał on dużą rolę polityczną jako propagator, organizator i płomienny kaznodzieja drugiej krucjaty. Pomijając jego kazania gdzie usprawiedliwiał zabijanie niewiernych warto wiedzieć, że autorstwo reguły zakonu rycerskiego templariuszy jest właśnie jemu przypisywane i on sam walnie przyczynił się do jej zatwierdzenia.

No i teraz wracamy do krucjat północnych.
Jak zapewne wiecie, nie tylko Prusów nawracano mieczem, a krucjata w Inflantach zaczęła się trochę wcześniej. Tam biskup Albert z Buxhörden chrystianizację prowadził przy pomocy... a jakże: cystersów. W 1202 r. utworzył Zakon Kawalerów Mieczowych (Fratres militiae Christi de Livonia) założony w oparciu o regułę templariuszy.

No i przenosimy się znowu do Prus gdzie cysters Chrystian pomiędzy 1216 a 1228 rokiem założył też zakon rycerski znany jako bracia dobrzyńscy, a oficjalnie Pruscy Rycerze Chrystusowi (Fratres Milites Christi de Prussia). Na jakich regułach się ów zakon wzorował? Kawalerów mieczowych oraz templariuszy oczywiście.

Nawet swoje herby zakony w Inflantach i Prusach miały bliźniaczo podobne.

Czy to przypadek, że zakony rycerskie pojawiające się chwilę po zadomowieniu się cystersów na nawracanych terenach?
Czyż nie jest to oczywista kontynuacja idei i myśli najsłynniejszego z cystersów, Bernarda z Clairvaux?

Warto pamiętać że to cysters Chrystian, który otrzymał od papieża pełną władzę w Prusach założył zakon dobrzyński i to Chrystian przyczynił się walnie do sprowadzenia Krzyżaków, był ich dobroczyńcą, przekazał im część dóbr i wprowadził ich do Prus, za co "zasługę" niesłusznie popularne opinie przypisują tylko Konradowi Mazowieckiemu.

Jeszcze nam się przypomniała pewna akcja Prusów którą warto z tymi rozważaniami połączyć. ;)

Jesienią 1224 roku miał miejsce napad Prusów na klasztor cystersów w Oliwie, z którego właśnie Chrystian się wywodził. Zabito wtedy opata i wyrżnięto cały konwent. Dlaczego akurat Prusowie pchali się tyle kilometrów przez bagna aby napaść właśnie na klasztor cystersów w Oliwie? Czyż nie wydaje się, że Prusowie doskonale wiedzieli kto im bruździ i stąd nieprzypadkowo ich akcja uderzała w cystersów?

My tu gadu gadu, bajdurzymy sobie, ale mamy nadzieję że sami też czasami zaglądacie do książek i sprawdzacie, jak to drzewiej bywało...

Opis na podstawie m.in.
Krystyna Ziemińcka-Melkowska „Św. Chrystian – misyjny biskup Prus”
Iben Fonnesberg-Schmidt „Papieże i Krucjaty Bałtyckie 1147-1254”
Grzegorz Białuński w "Prusowie - lud zaginiony"
Seweryn Szczepański „Chrystian – biskup Prus i jego dzieło w kontekście cysterskiej misji chrystianizacyjnej”