20 września 1576 roku początek wojny Rzeczpospolitej z Gdańskiem.

20 września 1576 roku król Polski Stefan Batory wezwał Gdańsk przed sąd królewski, stawiając mu zarzuty obrazy majestatu i buntu.

Był to początek wojny Rzeczpospolitej z Gdańskiem.

Georg Braun, Frans Hogenberg "Civitates Orbis Terrarum" Kolonia 1575

Był to konflikt polityczny i militarny pomiędzy Gdańskiem a królem polskim Stefanem Batorym z lat 1576–1577, w trakcie którego doszło do trwającego od 11 maja do 12 XII 1577 oblężenia Gdańska przez wojska polskie .

Andrzej Piskozub „Gdańsk miasto nasze”

Stefan Batory osobiście nadzorował oblężenie miasta, a Gdańsk stawiał zaciekły opór. Podczas dwukrotnie podejmowanej próby opanowania kluczowej dla obrony twierdzy w Wisłoujściu wojska polskie doznały sromotnej porażki, po czym król nakazał odwrót. Związane było to również z obawą przed interwencją duńską oraz niechęcią szlachty pruskiej. Podłożem konfliktu była podwójna elekcja, podczas której Gdańsk poparł kandydaturę cesarza Maksymiliana II Habsburga. Następnie nowo wybrany król Stefan Batory odmówił zatwierdzenia praw i przywilejów pruskich które zgodnie z tradycja potwierdzał każdy z królów od czasów Kazimierza Jagiellończyka.

Konflikt ten pokazał że Gdańsk potrafi twardo walczyć o swoje prawa i przywileje a polska armia nie ma żadnej siły aby oblegać i zdobywać takie miasta. Armia królewska nie była zdolna stawić czoła nowoczesnym systemom fortyfikacyjnym, nie posiadała również wystarczającej liczby armat i żołnierzy niezbędnych do skutecznego przeprowadzenia działań oblężniczych.
W roku 1585 zostały ostatecznie uchylone Statuty Karnkowskiego, dzięki czemu Gdańsk odzyskał pełnię praw i wolności, czyniących to miasto uprzywilejowanym w stosunku do innych miast Rzeczypospolitej, a Prusy Królewskie nadal szczyciły się swoją wielką autonomią.

Tak skończył się sen Zygmunta Augusta i jego następcy Stefana Batorego o polityce morskiej oraz unifikacji Prus Królewskich z Koroną.

Źródło cytatu: Andrzej Piskozub „Gdańsk miasto nasze”